Erro
  • Unable to load Cache Storage: database
  • Unable to load Cache Storage: database
  • Unable to load Cache Storage: database
  • Unable to load Cache Storage: database

CARTOGRAFÍA DOS SÉCULOS XVI AO XIX
MAPAS, CARTAS NÁUTICAS, PLANOS E RUMBOS

J. VAN KEULEN (ÁMSTERDAM, 1695)

Ao longo dos séculos, na cartografía, Cantabria aparece representada en ocasións xunto a outros territorios, ás veces en detalles parciais e, a finais do século XVIII, de forma independente. A partir da carta publicada por Iaillot (París, 1693) e o mapa de G. Cantelli e D. de Rossi (Roma, 1696) o termo provincia ou país das catro vilas comeza a aparecer nalgúns documentos, facendo referencia ás vilas de Castro, Laredo, Santander e San Vicente, as "Catro Vilas da Costa do Mar". Durante gran parte do século XVIII esta denominación aparece na cartografía de editores e cartógrafos como Nolin, De Fer, Vaugondy, Bellin, Bonne, Philippe -todos eles establecidos en París- e tamén nas cartas de Mortier e Van Keulen de Ámsterdam. Tomás López, no seu mapa publicado en Madrid en 1757, refírese a “las cuatro villas que llaman de las montañas de Burgos que tiene su corregimiento a parte, la primera es Laredo, Santander la segunda, Castro Urdiales y San Vicente son las otras dos”.

Posteriormente o editor Von Reilly de Viena publica dous mapas nos que figura “Distrikt la Costa de las Montanas de Burgos” e “Distrikt las Montanas de Burgos”, aparecendo así a parte norte e sur do territorio cántabro. Tamén Zatta (Venecia, 1776) se refire no seu mapa ás montañas de Burgos. O termo “Montagna” atópase así mesmo nos mapas de Passini Carli de Siena e Borghi de Florencia e “Montana” na cartografía de Gustav Klint (Estocolmo, 1798) e Mentelle e Chanlaire (París, 1806).
A colección de mapas iníciase coa cartografía flamenga dos séculos XVI e XVII, que ocupa un importante espazo, iniciándose co mapa de Metellus (Colonia, 1595) e continuando cos grandes editores do século XVII: Mercator-Hondius, Merula-Bertius, Janssonius, De Witt, Danckerts, Visser, os italianos Cantelli-De Rossi e os franceses Briet e Sanson.

A colección conta tamén cos mapas impresos en París por Nicolás de Fer e Jean Baptiste Nolin, de comezos do século XVIII, no que aparecen reputadas figuras como Van der Aa, Ottens, Vaugondy, López, Philippe, Zatta, Bonne, Von Reilly, Carli ou Cassini e, xa no século XIX, Borghi, Dauty-Malo, Vandermaelen ou Lavigne e editores españois como Miñano, Gaspar e Roig, Coello, Rubio, Boronat ou Valverde.

As cartas de navegar reflicten, nalgúns casos, unha parte do litoral do Atlántico Norte, que comprende dende a entrada da Canle da Mancha, fronte ao Finisterre francés, ata Xibraltar.

No primeiro atlas náutico impreso, Sphiegel der Zeevaert (Leiden, 1583) de Lucas Jansz Waghenaer, a costa cántabra aparece representada en dous exemplares dos vinte e tres que constitúen a obra. O primeiro deles dende Llanes a Laredo e un segundo dende Castro a Arcachón. Dende estes primeiros documentos, a cartografía náutica publicada durante o século XVII ten un importante

desenvolvemento debido fundamentalmente aos holandeses, como o xa citado Waghenaer ou Blaeu, Janssonium, Doncker, Goos, Theunisz, Colom, Van Keulen, De Witt ou Mortier, todos eles establecidos en Ámsterdam, e así mesmo Dudley en Florencia, Seller en Londres ou Iaillot en París.

Xa nos séculos XVIII e XIX, e seguindo certa orde cronolóxica Renard, Bellin, Mount & Page, Tofiño, Depot General de la Marine en París, Herault-Bouclet, Gustav Klint, Faden, Hydrographical Office en Londres, Doral, Dirección de Hidrografía en Madrid, Robiquet ou Potter, entre outros.

Este conxunto de cartas compleméntase cunha serie de rumbos dende finais do século XVII ata 1900. A guía escrita para uso dos navegantes –o derrotero, en español; routier, en francés; roteiro, en portugués, e sailing-direction ou rutters en inglés– foi durante séculos a guía fundamental dos pilotos para dirixir os barcos nas súas singladuras e ata o XV o medio do que dependían os mariños do noroeste de Europa. Dende o XVI amplían a súa información gráficamente e de forma sistemática, con vistas e perfís da costa tal e como eran vistos dende o mar e, nalgúns casos, pequenos mapas da zona contida neles para facilitar a navegación.

Le petit flambeau de la mer, de René Bougard (Le Havre, 1694) é un manual de náutica, que contén sesenta e sete cartas e foi moi utilizado nas escolas de navegación dende 1684 ata 1817. Esta obra toma prestado o seu título dos atlas náuticos de Blaeu e Ianssonius. Máis tardío é o rumbo de Manoel Pimentel Arte de navegar... e Roteiro (Lisboa, 1712), dividido en dúas partes. A primeira delas é teórica, mentres que a segunda, máis extensa, se corresponde cunha serie de derrotas de diversas partes do mundo. Na colección tamén se encontra Derrotero de las costas de España en el Océano Atlántico y de las islas Azores o Terceras, para inteligencia y uso de las cartas esféricas (Madrid, 1789), do xa citado Vicente Tofiño.

No século XIX, a publicación deste tipo de obras multiplícase: Sailing directions for the bay of Biscay including the coasts of France & Spain from Ushant to Cape Finisterre (Londres, 1847), do coñecido hidrógrafo británico J. W. Norie ou Derrotero de la costa septentrional de España desde el puerto de La Coruña hasta el río Bidasoa, publicado pola Sección de Hidrografía en Madrid na Imprenta do Ministerio de Marina en 1910, son algúns exemplos da colección.